Muzeum Ziemi Mińskiej i Muzeum Domków Lalek Gier i Zabawek zapraszają wystawę pt. „Dawne zawody w miniaturze. Intrygująca lekcja historii życia codziennego”.
Wystawa 23.03-27.04.2023
Wernisaż 22.03 godz. 18.00
W ramach wystawy będą odbywały się warsztaty zielarskie „Kompozycje herbaciane” dla grup przedszkolnych i szkolnych (zapisy telefoniczne: 797 579 572).

Czym zajmowała się modystka a czym zielarka? Czy garncarz tworzy wyłącznie garnki? Do czego służy lutnikowi dusza? Co dziś oprawia introligator? Wystawa „Dawne zawody w miniaturze. Intrygująca lekcja historii życia codziennego” odpowiada na te i wiele innych pytań. To fascynująca podróż w przeszłość – zarówno dla osób, które doskonale pamiętają popularne niegdyś zakłady rzemieślnicze czy usługowe, jak i dla bardzo młodych odbiorców, którzy dopiero odkrywają świat miniony – czasy dzieciństwa swoich rodziców czy dziadków.

Osiemnaście dioram przedstawiających dawne, klasyczne warsztaty i pracownie wykonała specjalnie na tę wystawę artystka-miniaturzystka Elżbieta Marcinkowska-Wilczyńska. Powstałe prace są przykładem niezwykle rzadkiej w Polsce dziedziny sztuki i rzemiosła artystycznego, jaką jest tworzenie domów dla lalek i miniatur.

Każda z miniaturowych ekspozycji przedstawia obraz jednego z dawnych, tradycyjnych zawodów. Są wśród nich profesje niemal już zapomniane – jak praczka, abażurnik czy zielarka, ginące i rzadkie – jak parasolnik, zegarmistrz, introligator, kowal, szewc, garncarz, szwaczka kołder, lutnik czy modystka, a także te rzadkie, lecz nadal praktykowane – jak piekarz, krawcowa, stolarz czy fotograf.

Historia niektórych z prezentowanych zawodów sięga najbardziej odległej starożytności, inne narodziły się zaledwie kilkaset lat temu. Część rzemieślników zaspokajała codzienne potrzeby ogółu społeczeństwa, część z nich świadczyła droższe i bardziej wyrafinowane usługi. Jedne zawody dłużej przetrwały na terenach wiejskich, inne cieszyły się większym zainteresowaniem w miastach. Jednak z biegiem lat i eleganckie pracownie, i skromne warsztaty, spotkał ten sam los – stopniowe zastępowanie pracy ludzkich rąk przez nowe technologie, przemysł i produkcję seryjną.

Celem prezentacji naszej ekspozycji jest przybliżenie i scharakteryzowanie dawnych profesji oraz przedstawienie tradycyjnych procesów wytwórczych. Ponadto wystawa stanowi swoiste upamiętnienie odchodzących w przeszłość zawodów, oraz wyraz podziwu i szacunku wobec tych, którzy na życie zarabiali ciężką pracą swoich rąk: artystów w swym rzemiośle, znawców i biegłych specjalistów, z pasją oraz sercem wypełniających powierzane im zadania. Przypomina, jak wiele trudu trzeba było niegdyś włożyć w wykonywane przedmioty czy świadczone usługi, i pokazuje, że za rozmaitymi wyrobami, z których do dziś chętnie korzystamy, stoją setki lat doskonalenia warsztatu, prób, błędów i doświadczenia dawnych mistrzów, ale także… konkretne narzędzia i techniki.

Pracownie rzemieślników uprawiających rzadkie i ginące zawody, odtworzone są w skali 1:12, z typową dla Elżbiety Marcinkowskiej-Wilczyńskiej precyzją, dbałością o każdy detal, ale też z podszytym humorem zmysłem obserwacji. W każdym z realistycznie ukazanych wnętrz znajdują się używane w danym zawodzie sprzęty, narzędzia i meble – wykonane przy użyciu autorskich technik

plastycznych, często z wykorzystaniem materiałów z recyklingu. Ich dopełnienie stanowią postacie ubrane przez artystkę w stylizowane stroje robocze z epoki. Prezentowane prace nie są rekonstrukcjami istniejących miejsc, lecz ich artystycznym przetworzeniem – nostalgicznymi kolażami, złożonymi ze wspomnień artystki, starych zdjęć, grafik, obrazów czy różnych materiałów źródłowych. Najwierniejszym odwzorowaniem istniejącej niegdyś pracowni jest diorama prezentująca Zakład

Zegarmistrzowski. Inspirację do tej dioramy stanowiła pracownia zegarmistrzowska Lucjana Dąbrowskiego, mieszcząca się dawniej w Mińsku Mazowieckim przy ulicy Warszawskiej. Zakład ten po likwidacji w latach 90. zeszłego wieku, został wiernie zrekonstruowany we wnętrzach Muzeum Ziemi Mińskiej.

Wnętrza dioram trudno dokładnie datować, gdyż – podobnie jak w dziedziczonych z pokolenia na pokolenie rodzinnych warsztatach i pracowniach – wysłużone, zabytkowe już sprzęty oraz narzędzia, zgodnie współistnieją tu ze znacznie młodszymi elementami wyposażenia, takimi jak telefon, radio, apteczka, grzałka czy kuchenka gazowa.

Opowieść o codziennym życiu rzemieślników, zobrazowaną przez artystkę w miniaturowych wnętrzach, uzupełniają opisy informacyjne. Dostarczają one faktów i ciekawostek dotyczących historii powstania poszczególnych zawodów, zasad terminowania, dawnego wyposażenia warsztatów oraz wykorzystywanych niegdyś narzędzi i technik. Teksty ilustrowane są obrazami z różnych epok, ukazującymi omawiane profesje.

Mamy nadzieję, iż przygotowana wystawa skłoni odbiorców do zadumy nad pochodzeniem i przeszłością przedmiotów codziennego użytku. Być może dzięki tej nostalgicznej wyprawie w minione czasy powrócą rodzinne wspomnienia i opowieści – o mądrej prababce-zielarce, o ostatniej praczce z sąsiedztwa, szewcu, który pięknie wyszykował pantofelki na bal maturalny, czy wędrownym fotografie, który wiele lat temu zrobił i wyretuszował portret nowożeńców wiszący do dziś w naszym salonie…

Aneta Popiel-Machnicka, kurator wystawy

ELŻBIETA MARCINKOWSKA-WILCZYŃSKA (ur. 1953) Konserwatorka dzieł sztuki, artysta-plastyk. Absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie na Wydziale Konserwacji Dzieł Sztuki. Współpracowała m.in. z muzeami w Białymstoku, Białej Podlaskiej, Zamościu, Żywcu i innych miastach, a także z Muzeum Etnograficznym w Warszawie. Od 1993 r. jest członkinią Związku Polskich Artystów Plastyków. Od blisko 20 lat, jako artystka-miniaturzystka, tworzy niewielkie kolaże i prace przestrzenne w formie dioram, domków i pokoi, a także inspirowane różnymi stylami historycznymi miniaturowe meble, sprzęty, tekstylia i ubiory. Z Fundacją Belle Époque współpracuje od 2015 r., prowadząc różnorodne warsztaty twórcze, a ze względu na niezwykły klimat i oryginalny styl prac artystki, kilka z nich prezentowanych jest na wystawie stałej w Muzeum Domków Lalek, Gier i Zabawek. W czerwcu 2022 r. Elżbieta Marcinkowska-Wilczyńska otrzymała tytuł „Miniaturzysta Roku”  

WYSTAWA EDUKACYJNA DAWNE ZAWODY W MINIATURZE PREZENTUJE 18 DIORAM ARTYSTYCZNYCH, WYKONANYCH W RAMACH STYPENDIUM TWÓRCZEGO UFUNDOWANEGO PRZEZ FUNDACJĘ BELLE ÉPOQUE, PROWADZĄCĄ MUZEUM DOMKÓW LALEK, GIER I ZABAWEK W WARSZAWIE.

MUZEUM DOMKÓW LALEK, GIER I ZABAWEK MuzeumDomkow.pl dyrektor Aneta Popiel-Machnicka wykonanie dioram  Elżbieta Marcinkowska-Wilczyńska wsparcie techniczne  Maciej Sztolcman, Edward Adamus podziękowania  Grażyna Zborowska opracowanie tekstów  Aneta Popiel-Machnicka, Zofia Jusiak, Marta Traczyk, Dagna Cichoń współpraca  Magdalena Molak-Szmidt, Patryk Zacharzewski koncepcja wystawy, projekty graficzne i zdjęcia  Aneta Popiel-Machnicka

Zapraszamy na wernisaż, podczas którego zagra na fortepianie Lew Popiel-Machnicki
Lew Popiel-Machnicki, ur. w 2007 r., uczeń Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej II st. im. Mariana Sawy w Warszawie, w klasie fortepianu ad Dr. Moniki Quinn. Jest młodym i obiecującym laureatem krajowych i międzynarodowych konkursów pianistycznych, zaproszonym do udziału w koncercie w Żelazowej Woli.

W programie:
Fryderyk Chopin, Polonez es-moll op. 26 nr 2
Fryderyk Chopin, Etiuda Ges-dur op. 10 nr 5
Karol Szymanowski, 4 Tańce polskie, no. 3 – Oberek